بورس یکی از راه‌های جذاب این روزها برای سرمایه گذاران و مردم است که می‌توان از این راه سودهای خوبی کسب کرد؛ ولی نداشتن آگاهی و اطلاعات مسلما می‌تواند خطر جدی برای سرمایه‌گذار ایجاد کند و علاوه براینکه نتواند سود کسب کند باعث این گردد سرمایه اولیه خود را هم از دست بدهد. یکی از راه‌های سرمایه گذاری در بورس برای افرادی که وقت یا علم کافی ندارند صندوق‌ سرمایه گذاری است. با توجه به میزان ریسک‌پذیری خود، پول خود را در اختیار این صندوق ها قرار می‌دهید تا این سرمایه گذاری با اطمینان بیشتری انجام شود. صندوق های سرمایه گذاری به دو نوع صندوق مشترک و صندوق ETF تقسیم می‌شود، که در این مقاله به معرفی صندوق ETF (صنذوق سرمایه گذاری قابل معامله) می‌پردازیم.

افرادی که تخصصی در زمینه سرمایه گذاری در بورس ندارند، می توانند با خرید عرضه اولیه کسب سود کنند. اما این سود خیلی زیاد نیست. علاوه بر آن صندوق های سرمایه گذاری نیز مناسب است که در ادامه به توضیح آن می پردازیم. صندوق های سرمایه گذاری به جهت جمع‌آوری سرمایه‌های اندک افراد و مدیریت حرفه‌ای  و کسانی که وقت و دانش کافی در مورد بازار بورس و اوراق بهادار ندارند تشکیل می‌شود. در همین راستا دولت از خردادماه سال 1399 برای اولین بار دست به تشکیل صندوق واسطه‌گری مالی زده است.

اولین صندوق سرمایه گذاری واسطه‌گری مالی دولتی (دارا یکم)

اولین صندوق سرمایه گذاری ETF خردادماه بانام دارا یکم پذیره‌نویسی شد و با تخفیف 20 درصدی و حضور این عرضه در بازار صعودی آن زمان، بازدهی سرمایه‌گذاران در صندوق دارا یکم را تا حد زیادی تحت تأثیر قرارداد. همچنین دولت نیز با توجه به استقبال خوبی که از طرف افراد و سهامداران صورت گرفت، تأمین مالی قابل‌توجهی را نصیب خود گردانید. هرچند سایر اهداف دولت را نیز (کاهش تصدی‌گری دولت به امر بنگاه‌داری، توسعه بخش‌های زیرساختی و آموزش درمان و بهداشت و …) تا حدودی پوشش داد.

صندوق ETF پالایشی اول شامل چه سهامی است؟

پس‌ازاین استقبال خوب افراد و سهامداران، دولت برای بار دوم نیز در اجرای جزء 2 بند الف تبصره 2 قانون بودجه مصوب شده برای سال 1399 کل کشور و مصوبه هیئت محترم وزیران دراین‌باره، شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ایران، بخشی از سهام خود در نمادهای زیر را از طریق سازمان خصوصی‌سازی با پذیره‌نویسی واحدهای سرمایه‌گذاری (دارا دوم یا پالایش اول) واگذار نمود.

• زیر شپنا (پالایش نفت اصفهان)
• شبندر (پالایش نفت بندرعباس)
• شبریز (پالایش نفت تبریز)
• شتران (پالایش نفت تهران)

متولی صندوق (ETF) کیست؟

سازمان خصوصی‌سازی به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران عهده‌دار اجرای این مصوبه و عرضه سهام دارا دوم گردیده است. در این اطلاعیه هدف دولت از پذیره‌نویسی صندوق سرمایه گذاری قابل معامله (ETF) را مردمی کردن اقتصاد، امکان دسترسی مردم کشور به بازار سرمایه، کسب انتفاع از رشد و بازدهی این بازار و برخورداری عموم مردم از تخفیف لحاظ شده برای این سهام بیان نموده است.

میزان سرمایه گذاری در صندوق دارا دوم – پالایشی یکم به چه میزان است؟

حداکثر میزان سرمایه‌گذاری هر شخص حقیقی (به ازای هر کد ملی ایرانی) برای هردو سهم صندوق (ETF) دارا اول و دارا دوم دولتی مبلغ 5 میلیون تومان در نظر گرفته‌شده است؛ بنابراین اشخاص و سهامدارانی که در پذیره‌نویسی دارا یکم شرکت کرده بودند تنها مجاز به خرید سه میلیون تومان از سهام دارا دوم گردیدند.

آیا سن خریدار مهم است؟

محدودیت سنی برای دارندگان کد ملی جهت خریداری این سهام وجود ندارد.

میزان تخفیف صندوق پالایشی اول (دارا دوم) چقدر است؟

در ابتدا مقرر گردید تخفیف این صندوق نیز به‌مانند تخفیف سهام دارا یکم 20 درصد باشد؛ اما به دلیل ریزش بازار از مردادماه و کم شدن ارزش بازار این سهام مجدداً اعلام گردید که تخفیف سهام صندوق سرمایه‌گذاری پالایشی اول (دارا دوم) به 30 درصد افزایش‌یافته است.

مبنای محاسبه قیمت واحدهای صندوق سرمایه گذاری پالایشی یکم چیست؟

قیمت هر سهم به تاریخ روز معاملاتی قبل از روز پذیره‌نویسی محاسبه خواهد گردید و به صندوق واگذار می‌شود. با توجه به اعلام سازمان خصوصی‌سازی، پذیره‌نویسی هم‌زمان از طریق بورس اوراق بهادار و شبکه بانکی کشور انجام گردید. مقرر گردیده که 5 درصد از منابع جمع‌آوری‌شده در پذیره‌نویسی به همان صندوق تخصیص‌یافته و جزء دارایی‌های صندوق محاسبه گردد. همچنین پذیره‌نویسی در این واحدها صرفاً برای اشخاص حقیقی ایرانی دارای کد ملی بوده و اشخاص حقوقی و اتباع خارجی نمی‌توانند در این واگذاری شرکت نمایند.

پذیره نویسی از بامداد روز چهارشنبه 5 شهریور 1399 آغاز و در مرحله اول پایان آن روز چهارشنبه مورخ 19 شهریور اعلام گردیده بود که به دلایلی تا 30 شهریورماه تمدید گردید.

نکته: برای خرید سهام صندوق‌های دولتی قابل معامله در بورس نیاز به کد بورسی نیست؛ اما توجه داشته باشید برای معامله سهام این صندوق بایستی نسبت به ثبت‌نام در سامانه سجام و دریافت کد بورسی اقدام نمایید.

بنا بر گفته‌های آقای داوود رزاقی، مدیر صندوق پالایش یکم (دارا دوم)، مبلغ سهام فروخته‌شده این صندوق 13 هزار و 800 میلیارد تومان هست. مبلغ پول عودت داده‌شده به مردم که عمدتاً ناشی از اشتباه در پذیره‌نویسی صورت گرفته بود حدود 400 تا 500 میلیارد تومان بود. کل ارزش صندوق دارا دوم 62 هزار میلیارد تومان بوده که درنهایت مبلغی معادل 20 درصد ارزش کل صندوق به فروش رسیده است؛ و خریداران این صندوق تا یک ماه قادر به معامله سهام این صندوق نخواهند بود.

هم‌اکنون نماد صندوق به پرتفوی افراد اضافه گردیده است و بعضاً بازیان صد درصد نمایش داده می‌شود که پس از بازگشایی اصلاح خواهد شد. هرچند برخی سهامداران هنوز این نماد را در پرتفوی خود نمی‌بینند. آقای رزاقی در جواب مشکل به وجود آمده در مورد این سهامداران گفت: آمار مغایرت سهام صندوق به کارگزاران اعلام گردیده و کسانی که این سهام از طریق شبکه بانکی یا کارگزاری تهیه نموده‌اند، بایستی برای حل این مشکل به همان بانک یا کارگزاری مراجعه نمایند؛ اما درعین‌حال بازهم پیگیری می‌کنیم تا این موضوع اتفاق بیفتد.

صندوق پالایش یکم از چه تاریخی قابل معامله است؟

به گفته مدیر صندوق پالایش یکم: قرار بود یک ماه پس از پایان پذیره‌نویسی صندوق دارا دوم بتوان سهام را معامله نمود بنابراین، با توجه به اتمام مهلت پذیره‌نویسی (30 شهریور) انتهای شهریور زمان بازگشایی سهم تلقی می‌گردد.

مابقی سهام فروش نرفته صندوق پالایشی یکم چه می‌شود؟

رزاقی در پاسخ به این سؤال افزود، 20 درصد از سهام صندوق دارا دوم به فروش رفته است و اینکه مابقی سهام صندوق چه می‌شود را نمی‌دانم دولت می‌خواهد چه کند. وظیفه مدیریت، پذیره‌نویسی و بازار گردانی سهم بر عهده ماست و درزمینهٔ مابقی سهام صندوق سازمان خصوصی‌سازی تصمیم می‌گیرد.

برای محاسبه ارزش سهام صندوق پالایشی یکم چه باید کرد؟

بر اساس گفته مدیر این صندوق: ابتدا باید بدانیم در زمان پذیره‌نویسی ارزش هر واحد صندوق به چه میزان بوده است و همچنین افزایش سرمایه این شرکت‌ها نیز تعدیل گردد. سپس به میزان 70 درصد آن ارزش محاسبه گردد. چراکه دولت برای خریداران این صندوق 30 درصد تخفیف لحاظ نموده است.

به‌عنوان‌مثال: ارزش سهام این صندوق با درنظرگرفتن 30 درصد تخفیف اعطایی برای هر سهم، با توجه به ارزش آن در روز 4 شهریورماه (روز قبل از پذیره‌نویسی) در تاریخ 21 مهرماه 99 به شرح جدول زیر است. درآیندِ نزدیک سایت صندوق سرمایه‌گذاری پالایش یکم تکمیل و ارزش روز دارایی‌های آن مشخص می‌گردد و بر روی سایت سازمان بورس (Tsetmc.com) و سایت کدال (Codal.ir) قرار خواهد گرفت.

پیشنهاد می‌کنم برای اینکه به یک معامله گر حرفه ای در بورس تبدیل شوید، در کلاس آموزش بورس از صفر تا صد کالج تی بورس شرکت کنید. این دوره به صورت حضوری در سراسر کشور و همچنین به صورت آموزش آنلاین بورس برگزار می‌شود.